Na een voorspoedige reis kwamen we op vrijdagavond 15 oktober aan in ons hotel, dat op vijf minuten afstand van de kerk van de Gazdagrét-gemeente en het appartement de woning van Anne-Marie lag. De gemeente heet naar de wijk Gazdagrét, gelegen aan de westoostkant van Boedapest. Het is een wijk met veel hoge flatgebouwen.
Gazdagrét gemeente Budapest
Een van de predikanten van de Gazdagrét-gemeente, ds. András Lovas, voelde zich indertijd geroepen om in deze wijk aan het werk te gaan en als gemeente betekenis te hebben voor de mensen die er wonen. In de week voordat wij er waren is het laatste deel van het kerkgebouw afgebouwd en geopend.
Bij de ontwikkeling van deze gemeente en dit kerkgebouw zijn wij als Hervormde Gemeente Houten in de achterliggende jaren van nabij betrokken geweest. In 2001, toen ik nog lid was van de taakgroep Oost-Europa, hebben we geïnventariseerd of er animo was voor een min of meer officieel contact met de Gazdagrét-gemeente. Daar was voldoende steun voor en de kerkenraad gaf groen licht om de contacten tot stand te brengen. In oktober 2002 is dat gebeurd tijdens een bezoek aan deze Hongaarse gemeente. We hebben elkaar als gemeenten over en weer diverse keren bezocht. Onder andere in 2004 toen de kerk voor een belangrijk deel klaar was. Jaap van den Berg is verschillende keren met (een deel van) de jeugdvereniging in Boedapest op bezoek geweest. En vandaar ging het weer verder naar Oekraïne, soms samen met de jongeren van de Gazdagrét-gemeente.
Overigens bestonden er voor 2001 al contacten vanuit onze gemeente met andere gemeenten in Hongarije. Zij die al vanaf het begin van onze gemeente lid zijn, kennen de namen van de Gyál? …. en de Passareét-gemeente, de laatste ook in Boedapest. En daarvoor deden verschillende gemeenteleden mee aan geheime bijbeltransporten naar de landen van het voormalig Oost-blok. In het boekje Nieuwe moed dat ter gelegenheid van het veertig-jarig bestaan van Stichting Hulp Oost-Europa uitkwam, staat ook een hoofdstuk dat door Anne-Marie is geschreven. Zij beschrijft daarin de geschiedenis van contacten van Nederlandse gemeenten met gemeenten in Midden- en Oost-Europa. Zij schetst een ontwikkeling. De contacten waren eerst gericht op het geven van materiële steun: geld en goederen. Later werd het meer een relatie van wederkerigheid. Dan staat de vraag centraal: hoe kunnen we van elkaar leren in onze verschillende situaties?
Dat laatste kreeg ook betekenis voor onze gemeente. Juist de contacten met de Gazdagrét-gemeente waren daarom zo interessant, omdat wij ook zelf bezig waren om plannen te ontwikkelen voor de bouw van een kerk. En die kerk wilden we ook bewust een plaats geven midden in een woonwijk. Wat zouden we kunnen leren van deze Hongaarse zustergemeente? Ik denk dat vooral de waaieractiviteiten, maar ook het opnieuw starten van het Vakantiebijbelfeest, etc. mede het resultaat waren van de het voorbeeld van de Gazdagrét-gemeente. Ook dachten we na over het gebruik van ons kerkgebouw voor de buurt, toen het plan nog was om naast de kerk een verzorgingshuis te bouwen. Het zou goed zijn als we de contacten weer zouden oppakken en mogelijk vruchtbaar maken als onderdeel van het IZB-traject dat op stapel staat.
Werk onder Roma
Op zondag waren we te gast in de gemeente. We zagen veel
bekende gezichten en we hebben verschillende oude bekenden gesproken. Daarna koffiedrinken en eten bij Anne-Marie. Bij het eten schoof een jonge vrouw uit Hong-Kong aan. Annisa Ze vertelde hoe christelijk basisonderwijs, na wat omzwervingen, haar tot zegen was geworden. Een vriendin nam haar mee naar de kerk. Ze ging mee vanwege haar vriendin, maar de Heilige Geest werkte het geloof in haar. Later maakte God haar duidelijk dat hij werk voor haar had in Roemenië onder de Roma-bevolking (ook wel zigeuners genoemd). Zij speelde inmiddels een belangrijke rol in het organiseren van conferenties voor Roma-predikanten, waar Anne-Marie ook nauw bij betrokken was. Ze heeft zich grondig verdiept in de Roma-cultuur en weet dat vruchtbaar te maken voor de Evangelieverkondiging.
Osijek – Kroatië
Op maandag reden we vanuit Boedapest naar Osijek in Kroatië, een rit van een kleine drie uur. Daar hebben we eerst het gebouw bewonderd van het Evangelisch Theologisch Seminarie (ETS) waaraan Anne-Marie nu verbonden is. ’s Avonds gebruikten we de maaltijd samen met een staflid van het ETS, met wie Anne-Marie nauw samenwerkt. Julijana vertelde over haar leven, hoe ze, opgegroeid in de Oosters-Orthodoxe kerk, uiteindelijk Jezus Christus persoonlijk had leren kennen. Die geloofskennis stempelt sterk haar opvattingen over de manier waarop christenen vandaag hun plek in de samenleving moeten innemen. Kritisch toonde ze zich over elke vorm van christendom die zich geen rekenschap geeft van de radicale betekenis daarvan. Het christendom heeft betekenis, ook voor een samenleving waarin allerlei culturen, levensbeschouwingen en tradities botsen.
Want dat is in en rond Osijek wel het geval. Tijdens de laatste Balkanoorlog (1991 – 1995) is er in en rond Osijek behoorlijk gevochten. De kogelgaten in veel gevels zijn er nog steeds de stille getuigen van. Om maar niet te spreken over de gaten in de zielen van veel inwoners van dit nu zo vredig ogende stadje. Serven en Kroaten die tot dat moment in harmonie samenleefden, gingen elkaar te lijf. In deze oorlog in (voormalig) Joegoslavië ging later ook nog de tegenstelling tussen christenen en moslims een rol spelen. Ook dat was een onderdeel van het conflict op de Balkan. Een andere botsing van twee werelden is die tussen een westerse mentaliteit met opvatting over transparantie, democratie, vertrouwen en een (nog steeds bestaande) communistische mentaliteit waarin misbruik van ongecontroleerde macht, vriendjespolitiek en wantrouwen de toon aangeven. Daarnaast ook de botsing tussen Christenen: Rooms Katholiek (Kroaten) en Orthodox (Serviers).
Het waren bijzondere ontmoetingen, in Boedapest en in Osijek. Bijzonder omdat mensen eenvoudig vertellen hoe God in hun leven kwam en hun leven tot op de bodem richting geeft. Zodanig richting dat ze nu in Zijn dienst in dit deel van Europa hun werk mogen doen. Het ETS, met zijn grote bibliotheek en mooie studieruimtes, kan een plaats zijn en worden waar op het grensvlak van volken en culturen mensen toegerust worden om te werken in het Koninkrijk van God. In een van haar vorige levenstekens schreef Anne-Marie al iets over de bijeenkomst die ze in de voorbije zomer organiseerde. Mensen uit allerlei plaatsen in Midden- en Oost-Europa kwamen naar Osijek om daar te spreken over de voortgang van hun promotiestudie. Heel bemoedigend voor deze mensen, die vaak op eenzame posten staan als docent, voorganger of zendingswerker.
